Vroegop/Schoonveld - Voor niets

Is er nog ruimte voor twijfel, pauze, leegte, falen, voor niet-weten, dwalen, verdwalen, afwezigheid, fantasie, stilte, vaagheid; voor niets? In een cultuur waar voortdurende activiteit, productie en consumptie worden verheerlijkt lijkt leegte taboe. De toegang tot de leegte is gevaarlijk terrein omdat het de illusie van controle ondermijnt en, net als niksen, de belangen van commerciële en politieke systemen bedreigt, die floreren bij onze voortdurende aanwezigheid en participatie. Deze voorstelling / demonstratie bevraagt en provoceert deze maatschappelijke druk, wil de leegte ontgrendelen en is op zoek naar een onvolledige, gedeelde en revolutionaire ruimte.

Voor niets is een manifestatie voor de leegte. In een, met honderden lege demonstratieborden, geconstrueerde theatrale kunstinstallatie zullen diverse sprekers, performers, wetenschappers en musici het belang van de leegte toelichten. Een middagprogramma met flitslezingen, minicolleges, (animatie)film en muziek. Een onderzoeks- en ervaringscollage over de leegte. Van de wiskundige lege verzameling en de uitvinding van de nul tot de noodzakelijke leegte bij gemeenschapsvorming, van de spirituele leegte – leeg van een afzonderlijk zelf – bij het Zen Boeddhisme tot de gevaren van een leven zonder leegte en de noodzaak van de lege plaats van de macht. O.a. filosofen, schrijvers, musici, een wiskundige, een architect, een beeldend kunstenaar en een cabaretier verzorgen een breed scala aan invalshoeken over niets. Na afloop, aan het einde van de middag, is iedereen welkom om soep en brood te komen eten in Grand Theatre.

DEELNEMERS

Jifu Vulink en Senko de Boer '..vorm is niets anders dan leegte, leegte niets anders dan vorm..' Tijdens binnenkomst in het theater is er een geluidsopname te horen van de hart Soetra in het Nederlands. Nadat Jifu en Senko enige tijd op het podium in Zazen ( zittende meditatie ) doorbrengen zullen ze de Hart Soetra in het Japans reciteren. 'Oh Shariputa, alle verschijnselen zijn vormen van leegte, niet geboren, niet vernietigd, niet onzuiver, niet zuiver, zonder verlies, zonder gewin. (…) Zonder belemmeringen in de geest. Zonder belemmeringen, derhalve geen angst. Ver voorbij misleidende gedachten. (…) Dit is de waarheid, geen leugen. (…) Zeg: Gate! Gate! Paragate! Parasamgate! Bodhi Svaha! Prajna Hart Soetra!' Jifu Vulink en Senko de Boer zijn praktiserende zenboeddhisten.

Freek de Jonge *'alles is gedaan, niets helpt, doe niets' * De animatiefilm Het Kistje (2024) gemaakt door Silvester Zwaneveld is gebaseerd op een verhaal uit de oudejaarsconference van Freek de Jonge uit 1982: 'De Openbaring'. Een speciale premiëre van deze film vond eerder plaats in het EYE Filmmuseum, Amsterdam. Freek de Jonge zal voorafgaand aan de vertoning van deze film een en ander op geheel eigen wijze introduceren. Freek de Jonge is cabaretier. In 1980 begon de Jonge aan een solocarriëre. Hij bracht vele succesvolle programma's op het toneel, waaronder oudejaars- en nieuwjaarsconferences. Hij schreef boeken, zoals Opa's Wijsvinger (1993), speelde een rol in meerdere films, zoals De Komediant. Eind 2017 werd Freek de Jonge verkozen tot Groninger van het jaar door z'n activisme om de schade door aardbevingen in de provincie Groningen onder de aandacht te brengen.

**Thijs Lijster ** *'We hebben niets gemeen' * Vaak worden gemeenschappen, groepen, of volken beschreven (of beschrijven zij zichzelf) aan de hand van een gedeelde eigenschap: geloof, vaderland, of fysieke kenmerken. Maar wat als het juist de lege tussen-ruimte is die we gemeen hebben, en die maakt dat we überhaupt kunnen delen? In zijn flitslezing legt filosoof Thijs Lijster uit dat we niets gemeen hebben, en dat juist dat is wat ons bindt. Thijs Lijster is universitair docent kunst- en cultuurfilosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij schreef o.a. het boek Wat we gemeen hebben. Een filosofie van de meenten (2022) Fokko van der Veen 'That is (not) what you are here for'

Fokko van der Veen 'That is (not) what you are here for' Fokko is architect en noemt zich ruimtemaker. Hij beheerst de middelen om letterlijk leegte te maken, maar hij kan zich daar in dit project niet op verlaten. Voor deze manifestatie heeft hij uit popmuziek die hem dierbaar is tekstfragmenten geïsoleerd, die reflecteren op de leegte waarin wij leven … voor niets. De zeggingskracht van de teksten wordt geïntensiveerd door ze in een nieuwe samenhang te brengen gebaseerd op muziek en beelden, gemaakt door muzikant Hans Visser en grafisch ontwerper Maaike Disco. De hypnotiserende kracht van het geluid in combinatie met beeld, geprojecteerd op de gehele installatie, beoogt het besef van de leegte en het niets te openen. De bezoekers worden uitgenodigd zich hier aan over te geven.

**Petran Kockelkoren ** 'Niets maakt niets zo hoorbaar als het zoemen van een mug' 'De leegte wordt vaak voorgesteld als een dreiging. Wij willen de leegte eerder zien als de toegangspoort naar een betekenisvol weefsel van allerlei levensvormen. Daartoe moeten we het dominante kennismodel achter ons laten. De gangbare basismetafoor voor kennisverwerving is het 'zien', louter scopisch dus. We benaderen de wereld met representaties en grafieken ten einde haar te kunnen 'beheersen'. Zo wordt de leegte verdreven. Om kennis te maken met de dragende leegte moeten we het luisteren als metafoor nemen, dan leren we de natuur pas 'verstaan': alle leven wil verstaan en verstaan worden.' (P.K.) Petran Kockelkoren is filosoof en cultureel antropoloog. Hij is een begenadigd verhalenverteller die graag bruggen slaat tussen Oost en West, geschiedenis en filosofie, techniek en kunst. Hij is emeritus hoogleraar Kunst en Technologie aan de Universiteit Twente, een functie die hij ook heeft uitgeoefend aan de kunstacademie AKI/ArtEZ Enschede. Hij schreef o.a. Ganesha in Silicon Valley. De macht van de mythe op het wereldtoneel. (2018)

**Henk Broer ** *'Van niets af aan' * Henk Broer zal in dit minicollege vertellen over de uitvinding van de NUL en over de lege verzameling in de wiskunde. Dat verhaal voert van het Oude India, het Hindoeïsme, naar het Midden Oosten tot aan Europa. Het grote belang – voor iedereen – van richtingloos mijmeren, de creatieve leegte, wordt benadrukt. Ook de Italiaanse dirigent Claudio Abbado ('hearing the silence in music' ) krijgt aandacht in dit college. Henk Broer is wiskundige, hij is professor emeritus aan de Rijksuniversiteit Groningen. zijn vakgebied betreft dat van de dynamische systemen die een universele wiskundige taal biedt voor alles at beweegt. Dit is nuttig voor bewegingen in de natuur- en sterrenkunde, maar ook in de biologie, economie, etc. Een centraal begrip is 'chaos': een zekere onvoorspelbaarheid in overigens volledig deterministische systemen.

**Liesbeth Bik ** *'kunst is een werkwoord' * Liesbeth Bik vormt samen met Jos van der Pol sinds 1995 het collectief Bik Van der Pol. Zij onderzoeken hoe kunst ruimte kan creëeren voor speculatief denken, verbeelding en collectieve creativiteit. Zij zien kunst als een werkwoord: als een proces , voorstelling, training en als een culturele techniek. Als een activiteit om bestaande kennis tegen zichzelf te keren, om ons vermogen te beïnvloeden om dingen anders te zien, te horen, te voelen, om op dat vermogen te vertrouwen, en om je eigen voorwaarden te stellen. Om kritische vragen te stellen over welke verhalen worden verteld, hoe en door wie, om je de mogelijke toekomsten die voor ons liggen voor te stellen en te oefenen, als een 'model' om ons te helpen ons voor te stellen hoe we kunnen, willen of wellicht moeten samenleven in een ontwrichte wereld. Liesbeth Bik is sinds 2016 lid (en momenteel voorzitter van het bestuur) van de Akademie van Kunsten/KNAW. Ze is kerndocent aan het Piet Zwart Institute en adviseur aan de Jan van Eijck Academie, en -samen met Jos- mentor voor de Mondriaan Stichting.

**Judith Blankenberg ** 'Donker, stilte' 'Eén van de fijnste momenten die ik ken is het moment waarop het zaallicht uitgaat en de voorstelling op het punt van beginnen staat. Nog even is er niets dan de concentratie van de spelers en de verwachtingsvolle houding van de bezoekers. Donker, stilte. We bereiden ons voor. Op iets dat nu nog onbekend is en een mogelijkheid tot verandering inhoudt. Naar dit moment probeer ik telkens terug te keren en nu te delen met jullie.' Judith Blankenberg werkt als artistiek leider bij Grand Theatre Groningen. Hier geeft ze bewust ruimte aan het onbekende – aan nieuwe verhalen en ongehoorde stemmen, die betekenis geven en reflecteren op de snel veranderende wereld. Ze beschikt over een groot kijk- en luistervermogen en combineert een nieuwsgierige en open houding met een methodische, zorgvuldige en integere aanpak. Sinds 2019 is ze kernlid bij de theaterorganisatie ShELFISH. Ze volgde het programma LinC Artistiek 2 aan de Universiteit Utrecht (2021-2022) en was verkenner voor het Fast Forwrdprogramma van het Fonds Podiumkunsten (2022-2024). Momenteel is ze jurylid voor de VSCD mime/performanceprijs.