15 november 1650 stelden de Provinciale Staten van Stad en Lande 600 florijnen ter beschikking voor de bouw van een kerk in Niezijl. Helaas was zeshonderd gulden zelfs in de zeventiende eeuw te weinig om een kerk te kunnen bouwen.
Nog geen tien kilometer ten westen van de stad Groningen ligt het dorp Aduard. De Abdij in Aduard is van grote invloed geweest op haar omgeving en het spoor van de monniken die er woonden is tot in de wijde omtrek van het dorp te volgen.
Leek was van oudsher een handelscentrum waar ook Joodse handelaren en kooplieden actief waren. Al in 1705 werd er een melding gemaakt van een Joodse inwoner van Leek.
Ten noordoosten van het dorp Ezinge is de kleine streek Allersma te vinden. Hier staat de in de vijftiende eeuw gebouwde Allersmaborg. Om de borg ligt een ruime gracht met een ophaalbrug en houtsingels.
Tussen de weilanden in het aloude Middag-Humsterland, tussen Aduard, Den Ham en Fransum, staat het kerkje Harkema dat eigenhandig werd gebouwd door de boer Albert Harkema.
Op het midden van de dorpswierde vind je de hervormde kerk van Saaksum. De huidige kerk werd gebouwd in 1849 met een kerktoren uit de zestiende eeuw. De toren is een overblijfsel van de eerdere kerk.
De Westerhornermolen of kortweg Westerhorner is een poldermolen tussen het dorp Grijpskerk en het gehucht Gaarkeuken. De molen bemaalde het gebied van het waterschap de Westerhornermolenpolder onder Grijpskerk.
Veel in deze kerk herinnert aan de bewoners van Auwemahuis en Harkema. De 17e eeuwse herenbanken bijvoorbeeld. Net als de verschillende zerken in het schip en koor.
De Zwakkenburgermolen is een poldermolen. Hij werd gebouwd in 1865 om de Zwakkenburgerpolder en de Ellersvelderpolder te bemalen. Zo kon het water uit die polders naar het Van Starkenborghkanaal gepompt worden.
Het monument Haringeters werd in 1983 gemaakt door beeldhouwer Harm Blanken, ter ere van Menno Jeltema. Deze Niekerker liet in 1476 een groot stuk land na aan het Pepergasthuis in de stad Groningen.
De eerste sluizen in Aduarderzijl werden al vroeg gebouwd: rond 1400. De sluis, toen nog gemaakt van hout, zorgde ervoor dat het overtollige water uit het gebied rondom de stad Groningen terechtkwam in het Reitdiep.
De Lindehoff is een prachtige boerderij uit 1874, waar u logeert bij beeldend kunstenaar Margot Brekelmans. Het gastenverblijf voor twee personen, dat tot de Erfgoed Logies behoort, is gevestigd in het achterhuis en heeft een eigen opgang.
De Piloersemaborg of Hamsterborg is een borg gelegen in het Groningse Westerkwartier in het dorpje Den Ham, behorend tot de gemeente Westerkwartier. Het is de laatste boerderijborg in Nederland en is thans in gebruik als hotel en restaurant.
In de buurt van het dorp Oldehove is het gemaal de Waterwolf te vinden. Het gemaal staat aan het Reitdiep en is een van de grootste gemalen van Nederland.
De kerk is aan het eind van de 13e eeuw gebouwd. In de zuidmuur bevindt zich nog een oorspronkelijk laag venster met oud glas-in-lood. Nadat een vorige toren in 1738 was ingestort, werd in 1751 de tegenwoordige toren gebouwd.
Op deze plek is een enorm kunstwerk van zwerfstenen geplaatst: De Baak. Het kunstwerk werd in 2006 gemaakt door de beeldhouwer Rob Schreef. Ter hoogte van De Baak begint ook een Natuurwandeling, waaraan je kunt beginnen bij het Abel Tasmanpad.
Visvlies was van oudsher een vissersplaatsje. Het lag naast het visrijke stroom (vliet) van de rivier de Lauwers en had hier een groot deel van haar inkomsten aan te danken.
De oudste delen van deze kerk, het schip en het onderste deel van de toren, stammen uit de 12e eeuw. In opzet is dit één van de oudste bakstenen kerken uit de provincie.
Ongeveer twee kilometer buiten Grijpskerk staat een transformatorhuisje in de stijl van de Amsterdamse school. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liet burgemeester Adrianus van de Nadort hierin het bevolkingsregister verdwijnen.
Ondanks de naam is het dorp Oldekerk is een van de jongste dorpen van het Westerkwartier. De naam verwijst naar een kerk die hier ooit heeft gestaan. De fundamenten van deze kerk (en de bijbehorende toren) zijn teruggevonden bij opgravingen in 1998.
Toen de kerk van Lettelbert in 1985 werd gerestaureerd deden bouwvakkers een lugubere vondst. Bij het open maken van een steigergat dat was gebruikt tijdens de bouw van de kerk, bleek dit vol te zitten met delen van een menselijk geraamte.