Op het midden van de dorpswierde vind je de hervormde kerk van Saaksum. De huidige kerk werd gebouwd in 1849 met een kerktoren uit de zestiende eeuw. De toren is een overblijfsel van de eerdere kerk.
Grijpskerk is een oud Gronings dorp dat voor het eerst werd genoemd in documenten uit 1507. De bebouwing is divers. Aan de Groningerstraatweg staat een aantal mooie, monumentale villa’s.
De kerk van Niehove werd eeuwenlang bezocht door ooievaars. Hier werd door de inwoners van Niehove zoveel waarde gehecht dat in 1668 een gebrandschilderd glas met daarop de kerk en in het midden een ooievaarsnest werd geplaatst.
Het monument Haringeters werd in 1983 gemaakt door beeldhouwer Harm Blanken, ter ere van Menno Jeltema. Deze Niekerker liet in 1476 een groot stuk land na aan het Pepergasthuis in de stad Groningen.
Ten noordoosten van het dorp Ezinge is de kleine streek Allersma te vinden. Hier staat de in de vijftiende eeuw gebouwde Allersmaborg. Om de borg ligt een ruime gracht met een ophaalbrug en houtsingels.
De oudste delen van deze kerk, het schip en het onderste deel van de toren, stammen uit de 12e eeuw. In opzet is dit één van de oudste bakstenen kerken uit de provincie.
Toen de kerk van Lettelbert in 1985 werd gerestaureerd deden bouwvakkers een lugubere vondst. Bij het open maken van een steigergat dat was gebruikt tijdens de bouw van de kerk, bleek dit vol te zitten met delen van een menselijk geraamte.
Veel in deze kerk herinnert aan de bewoners van Auwemahuis en Harkema. De 17e eeuwse herenbanken bijvoorbeeld. Net als de verschillende zerken in het schip en koor.
Deze mooi gelegen witte zaalkerk werd eind veertiende eeuw gebouwd op een verhoogd kerkhof. Het interieur wordt vooral bepaald door het werk van de Groninger beeldsnijder Caspar Struiwig (1698-1748).
Ongeveer twee kilometer buiten Grijpskerk staat een transformatorhuisje in de stijl van de Amsterdamse school. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liet burgemeester Adrianus van de Nadort hierin het bevolkingsregister verdwijnen.
De eerste sluizen in Aduarderzijl werden al vroeg gebouwd: rond 1400. De sluis, toen nog gemaakt van hout, zorgde ervoor dat het overtollige water uit het gebied rondom de stad Groningen terechtkwam in het Reitdiep.
De romaanse Kerk van Niekerk is opgetrokken uit bak- en tufstenen romaanse kerk en is een van de oudste van het Westerkwartier. Het oudste deel stamt uit de 12e of eerste helft van de 13e eeuw.
Deze kerk is in 1729 gebouwd op de fundamenten van een middeleeuwse voorganger. Hiervoor is gebruik gemaakt van het afbraakmateriaal van de vorige kerk.
De kerk is aan het eind van de 13e eeuw gebouwd. In de zuidmuur bevindt zich nog een oorspronkelijk laag venster met oud glas-in-lood. Nadat een vorige toren in 1738 was ingestort, werd in 1751 de tegenwoordige toren gebouwd.
Visvlies was van oudsher een vissersplaatsje. Het lag naast het visrijke stroom (vliet) van de rivier de Lauwers en had hier een groot deel van haar inkomsten aan te danken.
De Coendersborg is ontstaan uit de drie heerden (boerderijen) Fossema, Harckema en Heringa. Uiteindelijk kwamen de boerderijen in 1668 in het bezit Van Ludolf Coender, raadsheer in Groningen.
15 november 1650 stelden de Provinciale Staten van Stad en Lande 600 florijnen ter beschikking voor de bouw van een kerk in Niezijl. Helaas was zeshonderd gulden zelfs in de zeventiende eeuw te weinig om een kerk te kunnen bouwen.
In de buurt van het dorp Oldehove is het gemaal de Waterwolf te vinden. Het gemaal staat aan het Reitdiep en is een van de grootste gemalen van Nederland.