Als je langs de historische dorpen trekt, zie je ze al van ver staan. De vele middeleeuwse kerken in Eemsdelta. Bakens van stilte in het landschap. Sommigen staan op wierden en elk heeft een eigen verhaal. Ontdek deze rijke historie met een bezoekje aan de regio. Bij veel kerken kun je namelijk zo naar binnen lopen. Zie hoe de zon schittert door de hoge kerkramen, neem plaats op de oude houten banken of steek een kaarsje aan voor een dierbare. Religieus of niet: hoe dan ook een bijzonder stukje bezinning.
Jacobuskerk - Zeerijp
Meer dan duizend jaar geleden stond er in Zeerijp een tufstenen kerkje of kapel. In de 13e eeuw kwam hier een zaalkerk te staan, een eeuw later kreeg de huidige bakstenenen kerk haar vorm. Vandaag de dag is de historie van vroeger nog te zien. De stijl van de Jacobuskerk kenmerkt zich door de overgang van de romaanse bouwstijl naar de gotische. Onder meer de hoge gewelven, spitsbogige vensters en het opvallende siermetselwerk zijn hier knipogen naar. Het interieur is uniek met een typisch Gronings tintje: alle muren zijn bekleed met rode baksteenimitatie.
Lees meer
Nicolaïkerk - Appingedam
Appingedam is een historische stad aan het water. Tientallen eeuwenoude gebouwen herinneren je hier aan. Zo ook de romanogotische Nicolaïkerk. Vermoedelijk heeft er op de plek waar de kerk gebouwd werd eerder ook al een gebedshuis gestaan. De huidige kerk staat al sinds de 13e eeuw op haar plek. De eerste eeuw was de kerk nog gewijd aan de maagd Maria. Door de snelle uitbreiding van Appingedam werd de kerk een eeuw later uitgebreid. Nicolaas van Myra werd toen de beschermheilige. Op de muren van het gebouw zijn nog enkele muurschilderingen van Sint-Nicolaas te vinden, deze worden gedateerd op halverwege de 15e eeuw.
Lees meer
Kerk Marsum - Marsum
De kenmerkende Groninger bakstenen vind je terug in heel de provincie, ook in Eemsdelta. Het kerkje in Marsum is er bijvoorbeeld ook mee gebouwd. Het ligt hoog op de restanten van een wierde. Tevens is het een van de weinige overblijfselen na de belegering van Delfzijl in de Franse tijd. De kerk is gebouwd in de 12e eeuw en daarmee een van de oudste kerken van de provincie. En hij staat nog fier overeind. Over geschiedenis gesproken.
Lees meer
Sebastiaankerk - Bierum
De Sebastiaankerk uit de 13e eeuw springt in het oog door de enorme steunbeer voor de toren. Kan niet missen. Samen met het westelijk deel van de kerk vormt de toren een ‘gereduceerd westwerk’. In andere woorden: de toren is ingebouwd in de kerk. De naam van deze mooie kerk komt van de Heilige Sebastiaan, een Romeinse officier die voor zijn geloof is gestorven. Een schildering van hem is te vinden in het tweede gewelf. Tevens zijn na restauraties ook schilderingen van Christus, Catherina, Sebastiaan en Maria weer tevoorschijn gekomen.
Lees meer
Andreaskerk - Westeremden
De historie van de Andreaskerk gaat terug naar de 12e eeuw. De huidige kerk is het overblijfsel van een oorspronkelijk laatromaanse kruiskerk. Het eenvoudige maar waardevolle meubilair vormt een harmonische eenheid. De preekstoel, het koorhek en de kerkvoogdijbank dateren uit het midden van de 17e eeuw. Het unieke, neogotische orgel stamt uit 1874 en is gebouwd door Petrus van Oeckelen. Volgens de verhalen is er in deze kerk ooit, zo'n zeshonderd jaar geleden, een moord gepleegd. Maar daar merk je nu gelukkig niks meer van. Je hoort alleen de stilte.
Lees meer
Fietsroute
Talloze prachtige kerken zijn te bewonderen in deze mooie omgeving. Magische plekken zijn het, oorden van bezinning. Oases van rust en het mooiste is dat je er meestal zo binnen kunt lopen. Een leuke manier om een aantal van deze kerken te bewonderen is door het volgen van deze fietsroute. Vaak staat de deur al open of je leent even de sleutel bij de buren.
Lees meer
Meer kerken aan de horizon
Het rijke landschap van Eemsdelta heeft nog (veel) meer kerken voor je in petto. Allemaal even anders, allemaal even bijzonder. Zo ben je ook van harte welkom bij onderstaande kerken.
-
Jacobuskerk Zeerijp
Jacobuskerk Zeerijp
Kerk
De hervormde kerk in Zeerijp is de laatste Groninger kerk die is gebouwd in de stijl van de romanogotiek. Sinds de bouw in de veertiende eeuw is er maar weinig veranderd aan de kruiskerk.
-
Donatuskerk
Donatuskerk
Kerk
De Donatuskerk in Leermens staat op één van de hoogste wierden van de provincie Groningen. De Donatuskerk is een Middeleeuwse kerk en er zijn meerdere schilderingen te zien.
-
Kerkje Nicolaas
Kerkje Nicolaas
Kerk
Kerkje Nicolaas is nu de sfeervolle horecalocatie 'de Basiliek', nabij het centrum in de historische Solwerderstraat.
-
De BOAZ-kerk Westeremden
De BOAZ-kerk Westeremden
Architectuur
Sobere zaalkerk van 1934 in een variant van de Amsterdamse School.
-
Nicolaïkerk
Nicolaïkerk
Kerk
Midden in Appingedam vind je de Nicolaïkerk of Nicolaaskerk; een romanogotische hallenkerk, de grootste kerk in de Groninger Ommelanden en als Rijksmonument. Rijksmonument behorend tot de Top 100 der Nederlandse UNESCO-monumenten.
-
Sebastiaankerk
Sebastiaankerk
Kerk
De 13e eeuwse kerk is gebouwd in de overgangsperiode van de romaanse naar de laatromaanse kerkbouw.
-
Kerk Heveskes
Kerk Heveskes
Kerk
Een kerk zonder dorp, dankzij een oprukkend industriegebied onder de rook van Delfzijl. Het oudste deel van de kerk dateert van ongeveer 1200.
-
Mariakerk 't Zandt
Mariakerk 't Zandt
Kerk
De Mariakerk is een mooi voorbeeld van laatromaanse bouw. Het oudste deel stamt uit de tweede helft van de 13e eeuw. Het hoge, gotische koor uit de 15e eeuw. De hoge ramen zijn in dezelfde tijd aangepast.
-
Stefanuskerk Holwierde
Stefanuskerk Holwierde
Kerk
De 11e eeuwse Stefanuskerk heeft een geschiedenis van vele aanpassingen, is omgeven met de legende van de ‘juffertorens’ en bezit bijzondere sarcofaagdeksels uit de 12e eeuw.
-
Kerk Opwierde
Kerk Opwierde
Kerk
De kerk van Opwierde is gebouwd in de dertiende eeuw. Dit is onder andere te zien aan de twee met vlechtwerk versierde nissen, een herkenbaar element uit die tijd.
-
Kerk Eenum
Kerk Eenum
Kerk
In Eenum staat een van de oudste bakstenen kerken in de Ommelanden. Het romaanse kerkje werd gebouwd in de late twaalfde eeuw. Vermoedelijk heeft het kerkje er ongeveer zo uitgezien als de kerk van Oosterwijtwerd er nu uit ziet.
-
Kerk Meedhuizen
Kerk Meedhuizen
Kerk
Op het hoogste punt van een verder afgegraven wierde staat sinds de dertiende eeuw deze bescheiden zaalkerk. In de loop van de eeuwen is er flink verbouwd, maar er zijn nog altijd oorspronkelijke muurresten blijven staan.
-
Hippolytuskerk
Hippolytuskerk
Kerk
Deze 15e eeuwse bakstenen kruiskerk is een van de mooiste voorbeelden van laatgotische kerkbouw in Groningen. In de muren is hier en daar tufsteen verwerkt, waarschijnlijk afkomstig van de oude romaanse kerk.
-
Kerk Wirdum
Kerk Wirdum
Kerk
Deze kerk is gebouwd aan het begin van de dertiende eeuw en vertegenwoordigt de vroege fase van de romano-gotiek. In de noordmuur is een ‘knielnis' te vinden, wat vrij bijzonder is.
-
Petrus en Pauluskerk Loppersum
Petrus en Pauluskerk Loppersum
Kerk
De Petrus en Pauluskerk in Loppersum is een machtig bouwwerk voor een betrekkelijk klein dorp. Ook van binnen is de kerk indrukwekkend.
-
Sebastiaankerk Bierum
Sebastiaankerk Bierum
Kerk
Als er één kerk stoer is, dan is dat de Sebastiaankerk wel. Wat wil je ook met zo’n enorme steunbeer die de toren overeind houdt. Maar er is meer dat de kerk uniek maakt.
-
Bartholomeüskerk Stedum
Bartholomeüskerk Stedum
Kerk
De Bartholomeüskerk is een romanogotische kerk uit de dertiende eeuw. De kerk wordt soms gezien als het hoogtepunt van romanogotische bouwkunst in Groningen.
-
Toren en Kerk Uitwierde
Toren en Kerk Uitwierde
Kerk
De toren herbergt twee klokken: een uit de 13e of 14e eeuw en een van Johannes Bremensis uit 1516. Ook is aan de achterkant van de kerk een balkon toegevoegd, vanwaar je uitzicht hebt tot aan het wad.
-
Andreaskerk
Andreaskerk
Kerk
Deze kerk is een dertiende-eeuwse romano-gotische kerk met recht gesloten koor en dakruiter.
-
Kerk Marsum
Kerk Marsum
Kerk
Een van de oudste Romaanse kerkjes in het noorden, gewijd aan de heilige Mauritius. De zadeldaktoren heeft een naar het schip gekeerde verdieping. Op de halfronde apsis liggen zogenaamde nonnen en monniken (halfronde dakpannen, hol en bol).
-
Pancratiuskerk Godlinze
Pancratiuskerk Godlinze
Kerk
Midden in het Noord-Groningse dorp Godlinze staat de romanogotische Pancratiuskerk. Een kerk waar door de jaren heen veel veranderd is, maar nog steeds vol karakter zit.
-
Kerk Termunten
Kerk Termunten
Kerk
Het huidige gebouw bestaat uit de koortravee en de voormalige kruising. Het is aan de tufstenen muurresten nog goed te zien waar de dwarsarmen hebben gezeten.
-
Gereformeerde Kerk Appingedam
Gereformeerde Kerk Appingedam
Kerk
In het centrum van Appingedam vind je de Gereformeerde Kerk Appingedam. Een zaalkerk ontworpen in Amsterdamse Schoolstijl.
-
Kerk Solwerd
Kerk Solwerd
Kerk
In de late Middeleeuwen was Solwerd een bedevaartplaats. Het geneeskrachtige water trok veel belangstelling, maar na de reformatie bekoelde de aandacht.
-
Johanneskerk
Johanneskerk
Kerk
De kerk is een zaalkerk, met een zadeldak tussen sluitgevels. De voorgevel staat ietwat schuin op de zijmuren. De ruimte wordt overdekt door een tongewelf dat vermoedelijk rond 1823 is aangebracht.
-
Mariakerk Oosterwijtwerd
Mariakerk Oosterwijtwerd
Kerk
Samen met de kerken van Marsum en Eenum hoort de kerk van Oosterwijtwerd bij de oudste bakstenen kerken in dit deel van de provincie Groningen. Het is een eenvoudige, maar mooie zaalkerk met een inspringende halfronde koorsluiting uit de twaalfde eeuw.
-
Synagoge Appingedam
Synagoge Appingedam
Kerk
De synagoge aan de Broerstraat in Appingedam is gebouwd in 1801 en daarmee de oudste van de provincie Groningen.
-
Mariakerk Westerwijtwerd
Mariakerk Westerwijtwerd
Kerk
Westerwijtwerd wordt in een kloosterlijst uit begin tiende eeuw genoemd als ‘Widuvurd’. De naam verbasterde later in Wietwerd wat uiteindelijk Westerwijtwerd werd.
-
Mariakerk Krewerd
Mariakerk Krewerd
Kerk
De kerk is in 1280 gebouwd en is sindsdien goed bewaard gebleven. De toren is toegevoegd in de veertiende eeuw.
-
Donatuskerk Leermens
Donatuskerk Leermens
Kerk
De Donatuskerk in Leermens is een van de oudste kerken van Groningen. Het oudste deel van de kerk stamt al uit 1050. In de loop der jaren is er heel wat aan de kerk gebouwd en verbouwd.
